Air France vlucht 447 zal bij wie de luchtvaart een beetje volgt nog steeds in het geheugen gegrift staan. Op 1 juni 2009 crashte de Airbus A330-200 voor de kust van Brazilië en tot op de dag van vandaag is de oorzaak van het ongeval nog steeds onbekend. Vele speculaties zijn al gemaakt, maar tot een conclusie is men voorlopig nog niet gekomen. Tot de zwarte dozen worden gevonden, zal een diepgaand onderzoek zo goed als onmogelijk zijn en blijft de reden van het ongeluk voor iedereen een geheim.

We reconstrueren nog even de laatste uren van de onfortuinlijke vlucht. Omstreeks 19 uur lokale tijd stijgt de Airbus A330-200 met registratie F-GZCP – op 4-jarige leeftijd het jongste exemplaar in de 16 toestellen tellende A330-vloot – op. De geplande reis zal de 216 passagiers en 12 bemanningsleden in iets meer dan 11 uur tijd vanuit het Braziliaanse Rio de Janeiro naar de luchthaven Charles de Gaulles in Parijs brengen. De nachtvlucht naar Frankrijk is populair, er zijn maar 3 stoeltjes meer vrij.

© French Frogs Aviation Pictures – airliners.net

In de cockpit zijn er volgens de SOP’s (Standard Operating Procedures) van Air France 3 piloten aanwezig. Gezagvoerder Marc Dubois was 58 en als sinds 1988 in dienst bij Air France. Hij had meer dan 11000 vlieguren achter zijn naam staan, waarvan bijna 2000 op de A330/A340. First officers David Robert (37) en Pierre-Cedric Bonin (32) hadden onder hun twee zo’n 9000 vlieguren verzameld. Het toestel had in haar levensloop zo’n 18000 uur gevlogen en kreeg haar laatste onderhoud in april 2009.

In de cabine zijn 126 mannen, 82 vrouwen, 7 kinderen en één baby aanwezig, aangevuld met de 9 bemanningsleden onder leiding van de 49-jarige purser. Zij was afkomstig uit Ermenonville en had meer dan 8000 uur vliegervaring, waarvan 2000 op de Airbus A330/A340-vloot. Zij maken zich op voor een lange nachtvlucht en zijn zich niet bewust van wat er zich de komende uren zal afspelen: een tragedie die de hele wereld zou schokken…

Over de Atlantische Oceaan is het gewoonlijk dat vliegtuigen voor lange tijd geen contact meer hebben met de luchtverkeersleiding. Ongeveer drieënhalf uur in de vlucht overvliegt de Airbus de eilandengroep Fernando de Noronha, op ongeveer 350 kilometer van de Braziliaanse kust. Vanaf daar is geen radarcontrole meer mogelijk en dit zal zo blijven tot het toestel in het bereik van Dakar Control komt; pas een paar uur later.

Hevige turbulentie op grote hoogte langs de route van AF447

Nog geen halfuur na het passeren van eilanden lopen er in het Air France-hoofdkwartier in Parijs verschillende ACARS-berichten binnen. Dat zijn geautomatiseerde mededelingen die het toestel, zonder dat daarvoor input van de bemanning nodig is, stuurt om de buitenwereld te waarschuwen dat er iets mis is. De 24 meldingen zijn zeer uiteenlopend, in 4 minuten tijd wordt gewaarschuwd voor het uitvallen van zowat alle geautomatiseerde systemen. Er zou ook drukverlies in de cabine zijn.

Dat is meteen het laatste contact met het toestel. Volgens de coördinaten die het ACARS-systeem doorstuurt ligt het vliegtuig nog steeds op koers naar Parijs, zo’n 1200 kilometer van haar vertrekplaats Rio de Janeiro verwijderd. Omdat men de bemanning in die regio niet kan bereiken, wacht men tot de Airbus terug in gecoverd gebied vliegt voor een rechtstreekse update vanuit de cockpit. Na drie uur vindt men het toestel nog steeds niet op de radar terug en wordt er alarm geslagen.

© Google Earth via The Aviation Herald

Air France neemt contact op met de Franse militaire diensten en legt hen de situatie uit. Zij geven de Senegalese en Braziliaanse marine opdracht om op de route die vlucht 447 moest afleggen, te zoeken naar sporen van het vliegtuig en eventuele brokstukken ten gevolge van een crash. Ondertussen komt de geplande aankomsttijd van de vlucht in Parijs dichterbij en vrienden en familieleden van de inzittenden stromen dan ook toe op de luchthaven in Parijs.

Zij zien de vlucht aangekondigd als “vertraagd” en worden door medewerkers van de luchtvaartmaatschappij begeleid naar een aparte ruimte in het luchthavengebouw. Daar krijgen ze te horen dat het toestel momenteel vermist is en er rekening moet worden gehouden met een ongeluk. Er zijn ook psychologen aanwezig die hen moeten bijstaan en er wordt tevens een crisiscentrum opgericht waarnaar ongeruste families kunnen bellen om de status van hun geliefden op te vragen.

© Nathan Zalcman – AirTeamImages

In België is het ondertussen bijna middag als de Franse autoriteiten naar buiten brengen dat Air France vlucht 447 vermist is boven de Atlantische Oceaan. Tegelijkertijd is een grootscheepse zoekactie opgestart, een samenwerking tussen de Franse, Braziliaanse en Senegalese overheden. De eerste dagen brengt dat, afgezien van een oliespoor dat ten onrecht aan de Airbus wordt toegekend, geen resultaten op.

Pas vijf dagen na de crash, op 6 juni, meldt de Braziliaanse Forca Aerea dat één van hun Hercules C-130-vliegtuigen die ze hadden ingezet voor de zoekactie, een vliegtuigstoel en vijf lijken had ontdekt. Op één van de lichamen vond men een vliegtuigticket. Na de tracering van het ticketnummer door Air France, kon worden bevestigd dat het om passagiers van vlucht AF447 ging. Al snel worden ook andere brokstukken gevonden en besluit men dat het vliegtuig daar moet zijn neergestort.

© FAB

Er wordt nu overgegaan tot de volgende fase. Braziliaanse marineschepen gaan op zoek naar meer brokstukken en ondertussen worden ook de gevonden lichamen geborgen. Dit stadium wordt op 27 juni, bijna een maand na de crash, stopgezet. Er zijn op dat moment 51 lichamen van de in totaal 228 inzittenden gevonden. Iedereen wordt ingezet om uit te zoeken waarom en hoe de dodelijkste vliegtuigramp in de geschiedenis van Air France is kunnen gebeuren.

Het eerste waar onderzoekers na een ongeluk vaak naar op zoek gaan, zijn de zogenaamde “zwarte dozen”. Die bestaan uit de Cockpit Voice Recorder (die de gesprekken in de cockpit van het laatste halfuur opneemt) en de Flight Data Recorder (die alle parameters van het toestel gedurende de hele vlucht registreert). Meteen worden twee Franse schepen, bijgestaan door een Amerikaans schip, naar de plek des onheils gestuurd om visueel te zoeken naar de (eigenlijk oranje) dozen.

Als er half juli nog steeds niks gevonden is, beginnen de autoriteiten te vrezen voor de haalbaarheid van het onderzoek. De zwarte dozen hebben een ELT aan boord, een Emergency Locator Transmitter, die signalen uitstuurt die geavanceerde apparatuur kan opvangen. Zo kan men de locatie van de dozen terugvinden. Die ELT werkt echter op een batterij en die heeft maar een levensduur van 30 dagen. Na die periode slinken de kans op het terugvinden van de recorders zienderogen.

© Google Earth via The Aviation Herald

Er wordt dan ook een korte pauze ingelast om alle feiten op een rijtje te zetten. Na talloze vergaderingen wordt beslist dat de recorders wellicht nodig zullen zijn voor het oplossen van het mysterie, maar dat er voor de zoektocht ook veel geld zal nodig zijn. Verrassend genoeg is het constructeur Airbus die hulp aanbiedt. Zij zijn bereid om geld te geven, zodat de zoektocht naar de zwarte dozen kan gefinancierd worden. Ook daar wil men immers de oorzaak van de ramp kennen.

Maar ook die zoektocht kan ondanks de steun van Airbus niet baten en wordt op 20 augustus stopgezet. Uiteindelijk wordt er dan toch verder gegaan met het onderzoek, met of zonder de zwarte dozen. Tot op vandaag wordt er nog steeds gezocht naar de zwarte dozen, inmiddels is de zoektocht al in een derde fase. Naast een vaag “preliminary report” is er nog niks verschenen over de oorzaak van de ramp en dat kan nog even duren, alvast tot wanneer de zwarte dozen worden gevonden.

Na de crash veranderde Air France het vluchtnummer op de route van AF447 naar AF445. Op 30 november kwam een toestel dat deze vlucht uitvoerde in zware problemen door hevige turbulentie op FL380 en maakte een zogenaamde Mayday-call, om vervolgens 10000 voet te zakken. Air France onderzoekt de zaak, maar wil voorlopig nog geen commentaar geven.

Ons diepste medeleven gaat uit naar de slachtoffers van dit vreselijke ongeluk en al hun familie en vrienden.