Focus@: Supergroei in Indonesië

Terwijl we in Europa het ene faillissement na het andere meemaken, is er in Azië geen wolkje aan de lucht te zien. Vooral in Zuidoost-Azië is er van een crisis geen sprake, luchtvaartmaatschappijen denken er vooral aan uitbreidingen in plaats van besparingen. Het mooiste voorbeeld daarvan is ongetwijfeld Indonesië, waar de luchtvaart de laatste tien jaar een hele evolutie heeft meegemaakt. Hoog tijd dus om er eens meer bij stil te staan en dat doen we in deze Focus@.

De IATA (International Air Transport Association) berekende enkele jaren geleden dat het aantal internationale passagiers er tussen 2010 en 2014 jaarlijks met 9,3% zou groeien. In 2014 worden er 22,7 miljoen reizigers verwacht. Op de binnenlandse markt is een groei van 8,7% per jaar berekend, om op hetzelfde moment 38,9 miljoen passagiers te vervoeren. De bevestiging zagen we op de Singapore Air Show deze maand, waar de Indonesische maatschappijen het nieuws domineerden.

Zo bestelde flag carrier Garuda 36 Bombardier CRJ1000 regional jets en bevestigde aartsrivaal Lion Air een eerdere bestelling voor niet minder dan 230 Boeing 737’s, de meerderheid daarvan 737-9 MAX-varianten. De maatschappij plaatste verder een bijkomend order voor 27 ATR 72-600 turboprops, die gebruikt zullen worden door haar regionale dochter Wings Air. De ATR’s moeten luchthavens aandoen waar de Boeings niet kunnen landen en zo zijn er naar schatting 150 op het eiland.

Verzadigde markt

Men zou denken dat de markt dan wel verzadigd is, maar niets is minder waar. Nog steeds worden nieuwe luchtvaartmaatschappijen opgericht. Zo is er Pacific Royale, die zichzelf een full-service maatschappij noemt en vanaf volgende maand vluchten wil beginnen met een vloot van twee Airbus A320’s en evenveel Fokker 50’s. Ook SpaceJet, een andere dochter van Lion Air, wil in 2013 van start gaan met full-service vluchten en concurrent Sriwijaya updatet de businessklasse van haar toestellen.

Maar ook op de lowcostmarkt zitten ze niet stil. Ook daar willen verschillende luchtvaartmaatschappijen een deel van de koek. Het Singaporese Tiger Air nam recentelijk een aandeel in lagekosten-maatschappij Mandala Air, genoeg om de airline nieuw leven in te blazen en de operaties weer op te starten na een korte periode. Indonesia Air Asia wil de groei bereiken door een beursgang en Merpati kijkt uit naar mogelijkheden om de vloot te verjongen.

Infrastructuurprobleem

Wat maakt Indonesië zo anders dan de rest? Een eerste reden ligt voor de hand: het land ligt in een regio met een enorme economische groei. Nog steeds wordt een jaarlijkse BNP-groei van 6,5 procent verwacht en dat tenminste tot 2015. Een tweede aspect is de geografische opbouw van de archipel: 33 provincies en bijna 240 miljoen inwoners. De markt vereist dus verschillende grote internationale en binnenlandse hubs en talrijke verbindingen tussen de echt grote en de secundaire steden.

Er is maar één groot probleem en dat kan niet onder stoelen of banken gestoken worden: de infrastructuur groeit niet mee met de ontwikkelingen bij de luchtvaartmaatschappijen. Vooral in de hoofdstad Jakarta, waar de luchthaven Soekarno-Hatta in 2010 43,7 miljoen passagiers afhandelde. Enig detail: de capaciteit van de luchthaven is berekend op ‘slechts’ 38 miljoen mensen. Het is een kwestie van tijd voor – met de enorme groei die er jaarlijks te zien is – de bom er barst.

Regional jets ontdekt

Dat infrastructuurprobleem is echter nog geen zorg voor de luchtvaartmaatschappijen, die duchtig met hun uitbreidingen verder gaan. Garuda heeft plannen om haar vloot tegen 2015 te verdubbelen tot 194 toestellen en ook Lion Air wekt niet de indruk het wat rustiger aan te doen. Een opvallende evolutie is wel de steeds groter wordende populariteit van de regional jets. Nu de belangrijkste luchthavens met elkaar verbonden zijn, wordt het tijd om ook de grotere secundaire steden aan doen.

Bij Garuda kiest men dus voor de CRJ1000 ‘Next Generation’ van Bombardier. De toestellen worden uitgerust in een tweeklassenconfiguratie en zullen gebaseerd zijn in de zogenaamde ‘tier two‘-steden als Makassar, Medan en Balikpapan. Van daaruit zullen ze zowel op de binnenlandse als de internationale markt ingezet worden. Citilink moet de concurrentie met Lion Air aangaan en tekende leasecontracten voor 4 A320’s, met nog 25 bestellingen tussen 2014 en 2018 in de pijplijn.

“Met deze uitbreiding in de vloot van Citilink, zullen we één van de belangrijkste luchtvaart-maatschappijen in Indonesië op poten zetten. Mainline Garuda zal zich dan focussen op de full-service passagiers, terwijl Citlink het meer van budgetreizigers moet hebben,” zei de chief executive officer van Garuda, Emirsyah Satar. De rivalen van Lion Air zijn eveneens overtuigd van dat model en bestelden op hun beurt zoals gezegd 27 ATR 72’s voor hun regionale operaties.

Garuda vs. SpaceJet

Er is duidelijk veel concurrentie tussen de gevestigde waarde Garuda en de relatieve nieuwkomer Lion Air om de titel van grootste luchtvaartmaatschappij van het land. Het lowcostgedeelte is maar het topje van de ijsberg… Waar het hen echt om te doen is, zijn de zakenreizigers; zij brengen het meeste geld in het laatje en leveren het meeste prestige op. Maar om Garuda – dat met haar lange traditie nog steeds aanzien wordt als nationale luchtvaartmaatschappij – van de troon te stoten, is veel nodig.

Net daarom pakt Lion Air uit met SpaceJet, een project waar ze al even mee bezig is en dat in 2013 letterlijk van de grond moet gaan. Dan worden immers de Boeing 737-900ER’s die bestemd zijn voor de gloednieuwe luchtvaartmaatschappij afgeleverd. Zij moeten initieel de ruggengraat van het binnenlandse en internationale netwerk vormen, maar worden daar volgens de plannen later in bijgestaan door ofwel Airbus A330’s ofwel Boeing 787’s voor op de langere afstand.

Het verschil met de huidige langeafstandsvluchten van Garuda zit hem in de plaats van vertrek. SpaceJet wil meer ‘naar de mensen komen’ en vluchten inleggen vanuit minder grote steden. “Als ik op dit moment naar Tokio wil gaan, dan ben ik verplicht te vertrekken vanuit Singapore of Jakarta. De vlucht duurt even lang als ik vertrek vanuit Manado, en met de hulp van de overheid kunnen we deze stad de toegangspoort tot Azië en landen in de Stille Oceaan maken,” zegt hun ceo Rusdi Kirana.

Overcapaciteit?

Met al die nieuwe vliegtuigen en steeds maar groter wordende luchtvaartmaatschappij komt de term ‘overcapaciteit’ almaar meer de kop opsteken. Maar volgens Rusdi is daar geen sprake van. Ondanks de uitbreidingen van Garuda en Lion Air, gelooft hij dat de Indonesische markt gemakkelijk plaats kan bieden aan 1.000 toestellen. “Kijk naar het aantal mensen in Amerika of Singapore en vergelijk de capaciteit. Wij hebben bijvoorbeeld veel minder capaciteit dan Singapore”.

We hebben de kans om te groeien en we zullen dat ook doen.