Thomas Cook Airlines Belgium: het verhaal van CityBird tot Brussels Airlines

Op 28 oktober verdwijnt Thomas Cook Airlines Belgium definitief. Na vijftien jaar valt het doek over de in 2002 opgerichte frisse nieuwe Belgische luchtvaartmaatschappij. Brussels Airlines neemt de activiteiten over en ziet haar vakantienetwerk daardoor serieus uitbreiden. Een overzicht van de start van de maatschappij in 2002 tot nu.

In de zomer van 2001 ziet het er voor de Belgische luchtvaart verre van rooskleurig uit. Zowel chartermaatschappij CityBird als Sabena zitten financieel diep in het rood en dreigen onder water te gaan. CityBird kampt al sinds het begin van 2001 met financiële problemen en maakte ook het jaar voordien al een verlies van 62,5 miljoen euro. Tegen het begin van de zomer wordt de toestand zo dramatisch dat de maatschappij begin juli bescherming moet aanvragen tegen haar schuldeisers.

Dat is geen goed nieuws voor de Belgische Thomas Cook-merken Neckermann, Sunsnacks, Pegase en All Seasons. Zij doen voor een groot deel beroep op de vliegtuigen van CityBird voor het transport van hun klanten naar de vakantiebestemmingen. Een faillissement van CityBird zou dan ook serieuze gevolgen hebben voor hun klanten.

Tegen het einde van de zomer komt de Duitse Thomas Cook-groep dan ook op het toneel met het nieuws dat ze CityBird wil overnemen. De hoop bij het personeel van CityBird is terug. De maatschappij zou gered worden door de grote reisgroep en zou daardoor met haar korte-en middellangeafstandsvloot verder kunnen blijven vliegen.

Maar eind september wordt duidelijk dat Thomas Cook afziet van een overname van CityBird. Er is namelijk geen oplossing voor een openstaande schuldenclaim van Boeing van 124 miljoen euro en ook de vloot van acht toestellen lijkt in het woelige najaar van 2001 te risicovol. Een rechter in kortgeding beslist echter dat Thomas Cook CityBird moet overnemen omdat de voorbereidingen die al getroffen zijn even bindend zijn als een geschreven overeenkomst. Thomas Cook blijft echter weigeren en uiteindelijk moet CityBird op 4 oktober 2001 het faillissement aanvragen.

Desondanks de afgesprongen overname van CityBird wil Thomas Cook eind 2001 nog steeds haar plannen verderzetten om een eigen Belgische luchtvaartmaatschappij uit de grond te stampen. Thomas Cook zal hiervoor vijf A320’s gebruiken die al sinds 11 september in Groot-Brittanië aan de grond staan en die sinds het faillissement van CityBird de vluchten voor Thomas Cook uitvoeren. De maatschappij plant 44 korte- en middellangeafstandsbestemmingen vanuit Brussel, Luik, Charleroi en Oostende. Voor haar langeafstandsvluchten blijft ze verder beroep doen op partner Sobelair.

Midden maart 2002 krijgt Thomas Cook Airlines Belgium haar Belgische AOC en kunnen de vluchten van start gaan. De eerste vlucht, een publiciteitsvlucht, vindt plaats op 13 maart 2002 en vliegt naar Las Palmas. Een tweede toestel die dag vertrekt ook naar de Canarische Eilanden. Thomas Cook Airlines Belgium krijgt de IATA-code FQ toegewezen, dat tot 2000 werd gebruikt door Air Aruba voor die maatschappij failliet ging. Thomas Cook geeft de lettercode de betekenis Flying Quality.

In het eerste jaar doet Thomas Cook al meteen beroep op extra toestellen van het Duitse Condor. In de zomermaanden vliegen een B757-300 en een B767-300 van de maatschappij vanuit Brussel naar de verschillende vakantiebestemmingen in Europa.  In haar eerste jaar kan FQ rekenen op een positief resultaat van 2,35 miljoen euro voor belastingen en vervoerde ze 650.000 passagiers. De maatschappij breidt haar vloot tegen de zomer van 2003 uit met een zesde toestel waarmee het ook vluchten vanuit Nederland aanbiedt.

Begin 2004 duikt er echter een nieuw probleem op. Sobelair gaat failliet en Thomas Cook moet op zoek naar een nieuwe partner voor de langeafstandsvluchten. Er starten gesprekken met de Nederlandse Exel Aviation Group die leidt tot de oprichting van BelgiumExel. Vanaf februari 2004 moet die nieuwe Belgische maatschappij de vluchten gaan uitvoeren naar Cuba, Mexico, de Dominicaanse Republiek, Kenia en Tanzania. Hiervoor wordt een B767-300 gebruikt die vliegt in een witte beschildering met op de romp de titels BelgiumExel.

De samenwerking is echter niet van lange duur. De Exel Aviation Group kampt met financiële problemen en de voortzetting van de langeafstandsvluchten voor Thomas Cook is niet meer gegarandeerd. Het contract met BelgiumExel loopt tot oktober 2005, maar de maatschappij slaagt er door de financiële problemen van het moederbedrijf niet in om een Belgische AOC te krijgen. In januari 2005 gaat BelgiumExel failliet en Thomas Cook moet alweer op zoek naar een nieuwe partner voor de langeafstandsvluchten. Het is het Nederlandse Martinair dat vanaf mei 2005 de langeafstandsvluchten overneemt en dat zal blijven doen tot en met de zomer van 2008.

In 2006 komt er terug een zesde A320 bij (nadat eerder een toestel terug de vloot verlaten had) en kan de maatschappij mooie winstcijfers noteren: 8,5 miljoen euro. De maatschappij doet het financieel goed en kan de positie in de Belgische markt, desondanks de steeds toenemende concurrentie van Jetairfly en lowcostmaatschappijen, goed vasthouden.

In 2008 wil Martinair het contact met Thomas Cook niet meer verlengen. De maatschappij heeft naar eigen zeggen op de drie jaar dat ze voor Thomas Cook vloog zo’n 5 miljoen euro verlies geleden. Omdat de kosten de voorbije jaren zo sterk gestegen waren, kon Martinair de vluchten gewoonweg niet winstgevend uitvoeren. Ook kreeg Martinair van Mexico niet de toestemming om de vluchten tussen Brussel en Cancun rechtstreeks te vliegen, waardoor het toestel verplicht een tussenstop moest maken in Amsterdam. Verder wou Martinair de capaciteit die door een stopzetting van het contract zou vrijkomen, elders in het eigen netwerk inzetten. Thomas Cook moet dus alweer voor de vierde keer op zoek naar een nieuwe partner.

Die partner vindt ze in XL Airways France. Die neemt vanaf het najaar van 2008 de langeafstandsvluchten van Thomas Cook over. Met een A330-200 vliegt de maatschappij vanaf Brussel naar Punta Cana, Cancun, Varadero en Phuket, maar ook die samenwerking is geen lang leven beschoren. Uiteindelijk komt er in de winter van 2009 de historische samenwerking van Thomas Cook België en Jetair waarbij de twee touroperators samen op de langeafstandsbestemmingen zullen vliegen. Het is Jetairfly dat daarvoor haar enige B767-300 (nadien twee) zal gebruiken. De toestellen worden overschilderd en de Jetairfly-titels gaan eraf. Aan boord van de toestellen zijn ook bemanningsleden van Thomas Cook aanwezig.

Vanaf 2009 begint FQ aan een reeks van bestickerde vliegtuigen waarbij de komende jaren figuren zoals Kim Clijsters, Mega Mindy en K3 op de romp komen te staan. Ook een promotiecampagne in samenwerking met het Canarische eiland Gran Canaria als de tiende verjaardag van de maatschappij leveren een kleurrijk vliegtuig af. De maatschappij krijgt er het jaar nadien een zevende A320 bij, de grootste vloot die Thomas Cook ooit zal hebben. Thomas Cook beslist in 2011 ook om de volledige vloot van de maatschappij te vernieuwen met jongere A320’s die de komende twee jaar geleverd moeten worden.

In 2012 introduceert de maatschappij een nieuwe subtype in haar vloot: de A319. Dat toestel wordt gebaseerd op de luchthaven van Luik waar het de vluchten voor Thomas Cook zal uitvoeren. Het toestel heeft een kleinere capaciteit dan de A320 en is daardoor geschikter om de Luikse regio te bedienen vanwaar het naar twaalf bestemmingen vliegt. In de winter van 2012-2013 vliegt de A319 vanuit Brussel ook naar Sal en Boa Vista op de Kaapverdische eilanden, nieuwe bestemmingen waar concurrent Jetairfly al enkele jaren naartoe vliegt. De A319 blijft tot net na de zomer van 2015 in de vloot van Thomas Cook.

De samenwerking tussen Jetairfly en Thomas Cook loopt in 2012 na drie jaar af. De groep beslist om de Belgische Thomas Cook-reizigers voortaan naar hun langeafstandsbestemmingen te vliegen aan boord van vluchten van Condor in Frankfurt. Klanten kunnen daardoor niet meer rechtstreeks naar hun vakantiebestemming vliegen, maar moeten eerst met een Lufthansa-vlucht naar Frankfurt vliegen. Het aanbod breidt wel uit met bestemmingen in Zuid-Amerika.

De jaren nadien zijn een ommekeer voor de Belgische airline. De vloot van HQ (dat de nieuwe IATA-code werd in 2012) krimpt. De A319 blijft in de vloot maar tegen de winter van 2013 zijn er nog maar 3 A320’s over. Toch heeft HQ plannen om de vloot op termijn fors uit te breiden naar acht tot tien Airbussen, mogelijk zelfs met A321’s. Helaas worden die plannen nooit omgezet in daden en blijft de vlootuitbreiding voor 2014 staan op 1 extra A320.

In het najaar van 2014 kondigt HQ aan om de cabines van haar A320’s volledig te vernieuwen. De nieuwe en dunnere zetels geven de cabine een nieuwe en verfrissende look en brengen een gewichtsbesparing van 800 kilogram per A320 met zich mee. De eerste A320 die de nieuwe cabine kreeg werd ook meteen geschilderd in het nieuwe Sunny Heart-kleurenschema. Het vertrouwde blauw maakt plaats voor opvallend en fris geel. HQ richt zich ook op een nieuwe markt. In de zomer van 2014 opent ze een ‘basis’ in Lille vanwaar ze naar dertien bestemmingen vliegt. Charleroi krijgt net zoals de voorbije jaren geen enkele eigen HQ-vlucht.

2015 is een woelig jaar voor de reisindustrie. Een Russisch vliegtuig wordt in Egypte neergehaald en in een badplaats in Tunesië vallen 39 doden bij een aanslag. Net zoals enkele jaren voordien in 2011 schorten zowel Thomas Cook als Jetair hun vluchten naar Tunesië als naar enkele bestemmingen in Egypte op. De annulering van Tunesië in het aanbod duurt tot april van dit jaar.

Vanaf 2014 intensifieert de samenwerking met Brussels Airlines die uiteindelijk tot de overname van Thomas Cook Airlines Belgium zal evolueren. In 2014 voert Brussels Airlines 654 vluchten uit voor Thomas Cook. Het jaar nadien worden dat er 824 en ook in 2016 en 2017 mag Brussels Airlines steeds meer vluchten uitvoeren voor Thomas Cook. Hoewel de maatschappij winstgevend is, heeft HQ één groot probleem: het optimaal benutten van de vloot.

Terwijl het in de zomermaanden alle hens aan dek is, staan de toestellen in de winter te veel aan de grond. HQ is dan ook steevast op zoek om de toestellen elders in Europa of in de wereld te laten vliegen. Soms kan de maatschappij vluchten uitvoeren vanuit Duitsland voor haar zustermaatschappij Condor, maar dat is niet genoeg om de vloot van vijf A320’s optimaal te benutten. Voor de winter van 2016-2017 komt het plan om enkele toestellen en bemanning voor Volaris in Mexico te laten vliegen, maar uiteindelijk gaat dat niet door.

Die situatie was niet langer houdbaar en de beslissing wordt dan ook genomen om HQ te verkopen en om de Thomas Cook-klanten vanaf eind oktober 2017 met toestellen van Brussels Airlines naar hun bestemming te brengen. Daarbij worden 2 A320’s van Thomas Cook alsook een groot deel van het vliegend personeel overgeheveld naar Brussels Airlines. De overname van HQ door Brussels Airlines wordt gezien als een win-winsituatie voor beide partijen. Er wordt zelfs gesproken om terug langeafstandsvluchten op te starten naar enkele populaire verre bestemmingen, maar die plannen moeten nog verder gefinaliseerd worden.

Binnen twee weken komt er een definitief einde het het 15-jarig Thomas Cook Airlines Belgium-verhaal. Het uitgebreide Middellands Zeegebied-netwerk zijn een mooie uitbreiding voor het Europese routenetwerk van Brussels Airlines. De maatschappij zet de voorbije jaren zelfs ook steeds meer en meer in op vakantiebestemmingen en kan van de overname dan ook enkel maar profiteren. De overname zorgt het komend winterseizoen al voor tien nieuwe zonbestemmingen. In het zomerseizoen van 2018 zal dat aantal nog fors groeien met bestemmingen in Griekenland, Spanje, Kroatië, Montenegro, Macedonië, Bulgarije en Cyprus.