De ondergang van Wow Air: expansiedrang wordt maatschappij fataal

De CEO van het failliete Wow Air, Skuli Mogensen, legt in de Financial Times uit wat volgens hem de ondergang van zijn lowcostmaatschappij heeft veroorzaakt. Een te snelle expansie naar drie continenten en steeds hogere brandstofprijzen werden Wow Air deze week fataal. Een fout die mogelijk een grote invloed zal hebben op het toerisme in IJsland en de economie. Een failliet dat misschien vermeden had kunnen worden met minder ambitieuze plannen.

In 2011 start de IJslandse miljardair Skuli Mogensen een nieuw hoofdstuk in zijn carrière. Na enkele succesvolle jaren in de technologie-industrie is het voor Mogensen tijd voor een nieuwe uitdaging: een luchtvaartmaatschappij. Doordat de IJslandse Krona door de bankencrisis onderuit is gegaan lijkt het toerisme in IJsland aan een ongezien klim te gaan beginnen. De uitbarsting van de vulkaan Eyjafjallajökull plaatst IJsland in de spotlight van het wereldnieuws, een betere marketingcampagne is bijna niet te bedenken.

Mogensen hecht veel belang aan de branding en het imago van zijn maatschappij en met 2 geleasede A320’s gaat hij van start. In 2012 telt het netwerk 4 vaste bestemmingen: Parijs, Londen, Kopenhagen en Berlijn. Voorts komen er ook enkele zomerbestemmingen bij. Zo kan de maatschappij het eerste jaar 110.000 reizigers vervoeren.

Na een relatief kalme uitbreiding in Europa start Wow Air in 2014 de eerste vluchten naar Noord-Amerika op. De eerste bestemmingen worden Boston en Washington die met de vloot van 3 A320’s (en 1 A319 voor Europa) worden bediend. Voor haar vluchten naar het westen besluit Wow Air om 2 A321’s aan de vloot toe te voegen. Mogensen is de volledige eigenaar van het bedrijf en de financiële cijfers en prestaties van Wow Air blijven dan ook vaag. De eerste jaren zou Wow Air verlieslatend zijn met in de eerste 2 jaar van haar bestaan een geaccumuleerd verlies van 8 miljoen euro.

Van 2015 tot 2017 kent Wow Air een krachtige uitbreiding en het routenetwerk wordt maand na maand uitgebreid. Zowel in Europa als Noord-Amerika wordt het lijstje van bestemmingen steeds groter. De maatschappij is van een point-to-point-maatschappij naar een netwerkmaatschappij geëvolueerd. Ongeveer de helft van de passagiers gebruikt Wow Air om tussen Noord-Amerika en Europa te reizen, met een korte tussenstop in IJsland.

In 2016 kan de maatschappij eindelijk haar eerste winst noteren van 31,2 miljoen euro. De verliezen van de voorbije jaren waren vooral het gevolg van de snelle expansie van het bedrijf en de eerste zwarte cijfers zijn dan ook meer dan welkom.

In haar euforie lanceert de maatschappij steeds verdere bestemmingen en leaset ze A330’s om nieuwe routes te openen naar de Westkust van de Verenigde Staten. In 2018 lanceert Wow Air zelfs vluchten tussen Keflavik en Delhi, een waanzinnig plan terwijl de maatschappij er financieel slecht aan toe is. Enkele weken na de opstart wordt de route dan ook abrupt stopgezet

De razendsnelle expansie met A330’s en de uitbreiding naar India noemt Mogensen vandaag in de Financial Times een fatale vergissing: “We wilden IJsland als een wereldwijde hub gebruiken om drie continenten te verbinden. Achteraf bezien was de wide-body-beslissing fataal”.

De dure langeafstandstoestellen kosten Wow Air handenvol geld. Ondertussen was ook de brandstofprijs bijna verdubbeld ten opzichte van 2016, toen de beslissing werd gemaakt om deze toestellen te leasen. Toestellen worden teruggegeven aan de eigenaars en verdere bestellingen worden geannuleerd. Een eerste zichtbaar teken van de benarde situatie waarin Wow Air terechtkomt.

“We hadden nog steeds te veel schuld op onze balans staan en door de uiterst competitieve omgeving waar de luchtvaart zich momenteel in bevindt hadden we niet genoeg tijd om vers geld te vinden,” zegt Mogensen nu. De uitstaande schuld bedraagt volgens de Mogensen 150 miljoen dollar.

Eind 2018 ziet de toekomst van Wow Air er dramatisch uit. De maatschappij praat met Icelandair over een overname, die op het allerlaatste moment toch afspringt. Uiteindelijk belandt Mogensen bij Indigo Partners, dat onder andere ook Wizz Air in het portfolio heeft en 90 miljoen dollar wil investeren. Ook die gesprekken sprongen af en een week geleden keert Wow Air terug naar Icelandair.

De Icelandair Group werpt nogmaals een blik op de financiële gegevens van Wow Air en laat al snel de interesse vallen. Wow Air is in zo’n slechte staat dat een faillissement gemakkelijker is om zich van hun grootste concurrent te ontdoen dan er nog enkele tientallen miljoenen te moeten insteken door hen over te nemen.

Als ultieme redding slaagt Mogensen erin om bij zijn schuldeisers schuld om te wisselen voor aandelen, maar vers kapitaal bleef nodig. Geld dat hij niet kon vinden en Wow Air daarom een dag later besloot om te stoppen met vliegen dat duizenden reizigers op 2 continenten doet stranden.

Het faillissement van Wow Air kost direct en indirect het werk aan zo’n 1.100 mensen. Een hoog cijfer voor een land van 340.000 inwoners en dat zijn heropleving sinds de bankencrisis van 2008 voornamelijk aan het toerisme te danken heeft. Het toerisme zal wellicht dit en volgend jaar door het faillissement sterker gaan krimpen en zal enkele procenten economische groei van het BBP kosten. De lage ticketprijzen van Wow Air en een gratis stop-over voor mensen die vliegen tussen Noord-Amerika en Europa zorgden de voorbije jaren voor een exponentiële stijging in het aantal toeristen.

De concurrentie op de IJslandse en Trans-Atlantische markt is hoog. De Icelandair Group moest vorig jaar na jaren van forse winsten een nettoverlies noteren van 56 miljoen dollar. Voor Icelandair is het dan ook een grote meevaller dat ze haar grootste concurrent nu uitgeschakeld ziet. Toch blijft de toekomst onzeker. De Krona zou volgens verwachtingen het komende jaar 13 procent aan waarde verliezen en steeds meer maatschappijen lanceren rechtstreekse lowcostvluchten tussen Europa en Noord-Amerika.

Wow Air is de zoveelste Europese maatschappij die de laatste 2 jaar over de kop ging. Monarch en Primera Air zijn één van de recentere voorbeelden en ook bij Norwegian stapelen de verliezen zich steeds verder op.

Het gros van de vloot van Wow Air staat niet meer in IJsland maar op de luchthavens van Newark, Boston, Toronto, Montréal, Detroit en ook één in Cuba. De laatste A330 werd begin maart al overgevlogen naar het Franse Tardes. Ook het personeel van de maatschappij zit vast in het buitenland. Icelandair vliegt hen gratis terug naar IJsland en lanceert ook reddingstarieven voor gestrande reizigers.