Van Sabena Handling naar Swissport Belgium: een overzicht

November 2001. Sabena gaat failliet en ook haar verschillende dochterondernemingen belanden daardoor onder de hoede van de curator. De doorstart van Sabena in het nieuwe SN Brussels Airlines betekent alleszins goed nieuws voor een kleine helft van de personeelsleden van Sabena Handling. Door een nieuwe home carrier als klant te hebben zijn de activiteiten van Sabena Handling interessant geworden voor een overnemer.

Het is dan ook in 2002 dat Belgian Ground Services (BGS) de activiteiten van Sabena Handling overneemt. De nieuwe eigenaar is de Spaanse bouw- en dienstengroep FCC dat al grondafhandelingsactiviteiten had op verschillende Spaanse luchthavens. In de jaren 2002-2003 werken er zo’n 1.400 personeelsleden voor de afhandelaar en heeft ze in Brussel een marktaandeel van 65 procent dankzij contracten met onder andere SN Brussels Airlines en Virgin Express. Niet veel later zal de naam BGS plaatsmaken voor Flightcare, dat een internationale speler wil worden met initieel enkel activiteiten in Spanje en België maar iets later ook in Italië.

Foto door: Vitor Azevedo

Het eerste contract van BGS met SN Brussels Airlines loopt voor 5 jaar van 2002 tot 2007. Nadien worden de contracten telkens verlengd. Daardoor kan Flightcare de grootste speler in Brussel blijven en laat ze concurrent Aviapartner achter met een kleiner marktaandeel. Financieel doet het bedrijf het ook uitstekend. In de periode 2007-2011 kan Flightcare een gecumuleerde nettowinst van 30 miljoen euro noteren.

In 2010 dreigen er echter donderwolken voor Flightcare en Aviapartner los te barsten. Staatssecretaris voor Mobiliteit Etienne Schouppe wil de grondafhandelingsactiviteiten op Brussels Airport deels liberaliseren door een derde speler toe te laten. Zowel Flightcare als Aviapartner zijn hier fel tegen gekant. De winstmarges liggen door de komst van lowcostmaatschappijen al lager dan voordien en een derde speler zou de concurrentie op de Brusselse luchthaven nog moordender maken dan ze al is.

Initeel wordt er beslist dat het aantal passagiers met een kwart moet stijgen tot 21 miljoen per jaar en moet de jaarlijkse hoeveelheid verhandelde vracht stijgen naar 500.000 ton. Nadien worden de voorwaarden gelukkig strenger gemaakt en moet Brussels Airport jaarlijks 24 miljoen passagiers afhandelen en 650.000 ton vracht verwerken vooraleer er sprake kan zijn van een derde afhandelaar. Daar zit de luchthaven op dat moment nog ver van af en de rust keert terug, voor een korte periode toch.

Foto door: Vitor Azevedo

De licenties van Flightcare en Aviapartner lopen in oktober 2011 af en nieuwe afhandelingsbedrijven liggen op de loer om voet aan wal te krijgen in Brussel. Het Zwitserse Swissport, het Britse Menzies en het Turkse Celebi zijn geïnteresseerd om zich te vestigen op Brussels Airport. Dat kan voorlopig nog niet als derde speler, dus azen ze op de licenties van Flightcare en Aviapartner.

Tot grote verbazing van iedereen maakt Brussels Airport in de lente van 2011 bekend dat Aviapartner haar licentie voor de komende 7 jaar verliest. Als winnaars komen namelijk Flightcare en Swissport uit de bus. Zowel Aviapartner als Menzies zijn niet akkoord over hoe de tender is verlopen en nemen juridische stappen, en die lonen.

De rechter in kortgeding verbiedt Brussels Airport een contract te tekenen met Swissport en Flightcare voor de afhandeling van vliegtuigen op de nationale luchthaven omdat er volgens hem fouten zijn gemaakt in de evaluatieprocedure. Aviapartner haalt daarmee voorlopig z’n slag thuis. Ook in de beroepsprocedure enkele maanden later wint Aviapartner. Er zou vanaf oktober 2011 tot 2019 dus niets veranderen.

Swissport is door de juridische procedures onzeker van haar toekomst op Brussels Airport en maakt enkele weken later bekend concurrent Flightcare over te nemen van de Spanjaarden. Daardoor weet Swissport zich toch nog te vestigen op Brussels Airport. Ze zal samen met Aviapartner de enige afhandelaar zijn. De vrachtactiviteiten van Flightcare hadden zich intussen al afgesplitst van de passagiersactiviteiten. Er komen in België dus 3 divisies: passagiers, vracht en cleaning.

Foto door: Yannick De Bel

De periode van de overname is echter een kantelmoment voor de financiële toestand van het bedrijf. In 2012 moet het bedrijf voor het eerst sinds het boekjaar 2002 een verlies noteren. Het gaat dan wel om een beperkt verlies (350.000 euro) maar het is een teken dat er iets veranderd is. Luchtvaartmaatschappijen staan zelf meer en meer onder druk en willen steeds goedkopere contracten bedingen. Swissport en Aviapartner concurreren zich daardoor allebei naar de afgrond.

Zo wordt er een verlieslatend contract met Brussels Airlines onderhandeld. Swissport kan daardoor haar marktpositie behouden, maar dat heeft negatieve financiële gevolgen voor het bedrijf. De relatie tussen de twee ligt ook erg moeilijk. Brussels Airlines is niet tevreden over de geleverde diensten van Swissport, maar Brussels Airlines krijgt volgens het bedrijf de kwaliteit die ze betaalt. In 2017 wordt een nieuw contract onderhandeld, één waar Swissport wel winst uit zou kunnen halen indien ze aan bepaalde kwaliteitseisen en doelstellingen voldoet.

De cijfers duiken echter verder in het rood en in de periode 2012-2018 is er een gecumuleerd nettoverlies van meer dan 36 miljoen euro. Er vallen ook, net zoals bij concurrent Aviapartner, regelmatig stakingen te betreuren en het sociale klimaat is niet goed binnen het bedrijf. Het is typerend voor deze sector, die het slachtoffer is van de race to the bottom. Bij de nieuwe tender voor de afhandelingslicenties in 2018 zijn er nauwelijks kandidaten voor de passagiersactiviteiten. Swissport en Aviapartner mogen nog eens 7 jaar de activiteiten in Zaventem verzorgen.

Langs vrachtzijde komt er wel een nieuwe concurrent en derde afhandelaar: Dnata. De eigenaar is de financieel krachtige Emirates Group en ze wil met Dnata de leidende vrachtafhandelaar in Brussel worden. De eerste klant die ze kan afsnoepen van Aviapartner is Singapore Airlines Cargo.

Foto door: Vitor Azevedo

In oktober 2019 opent Swissport nog een nieuw logistiek farmacentrum op Brucargo waarmee het bedrijf haar vrachtactiviteiten op Brussels Airport verder wil uitbouwen. Brussels Airport is een belangrijke luchthaven voor het vervoer van farmaceutische producten, die een speciale afhandeling vereisen. Door te investeren in een farmacentrum kan Swissport deze gespecialiseerde activiteiten in de toekomst uitbreiden.

In maart 2020 gebeurt dan het ondenkbare. Het vliegverkeer in België en Europa wordt nagenoeg maandenlang stilgelegd. Het al in financiële problemen verkerende Swissport wordt daardoor een genadeslag toegediend. Swissport is een van de bedrijven op de luchthaven die om overheidssteun vraagt. Vooral Brussels Airlines is de hoofdrolspeler in dat dossier, desondanks dat alle luchtvaartbedrijven in België het zeer zwaar hebben.

Door de coronacrisis en de negatieve verwachtingen over het vliegverkeer de komende twee jaar, wordt Swissport er toe gedwongen om nu het faillissement aan te vragen. Moederbedrijf Swissport International beschikt momenteel niet over genoeg liquide middelen om reeds verlieslatende dochterbedrijven te steunen.

Normaal komt Swissport Belgium en Swissport Belgium Cleaning in de handen van een curator. De vraag is nu wie de activiteiten van de grootste afhandelaar in Brussel in deze uiterst moeilijke economische tijden wil overnemen. In een normale situatie zouden bedrijven zoals Dnata of Menzies wellicht geïnteresseerd zijn, maar nu de hele sector kreunt onder de gevolgen van de crisis is het afwachten wie zich aan een overname of uitbreiding wil wagen.