Sam Derdeyn Vrijdag (9 januari) heeft Cyprus Airways de boeken neergelegd. Aan de basis van het faillissement ligt een uitspraak van de Europese Commissie (EC), waardoor Cyprus Airways meer dan 65 miljoen euro die het in illegale staatssteun had verkregen, moest terugbetalen. Daarenboven moest de luchtvaartmaatschappij ook nog eens bijkomende intresten betalen als boete, wat het bedrag tot boven de 100 miljoen euro deed stijgen.
In een persmededeling die Cyprus Airways vrijdagavond laat de wereld instuurde stond dat de luchtvaartmaatschappij na het vonnis “geen realistisch perspectief meer had” om uit de rode cijfers zonder verdergaande staatssteun. Daardoor worden alle vliegoperaties dus voor onbepaalde duur stopgezet. Of de maatschappij – die al sinds 1947 bestaat – deze tegenslag zal overleven, is nog maar te betwijfelen.
“Cyprus Airways heeft sinds 2007 grote sommen publiek geld gekregen, maar slaagde er niet in om winstgevend te worden zonder die staatssteun. Daarom zouden verdere subsidies alleen maar uitstel van executie geven, zonder ooit een oplossing te bieden,” klonk het streng bij Margrethe Vestager, Europees Commissaris voor Mededinging. “Bedrijven moeten winstgevend zijn door hun eigen verdiensten en mogen niet rekenen op geld van de belastingbetaler”.
Het verhaal doet terugdenken aan dat van de Hongaarse luchtvaartmaatschappij Malev. Zij moesten drie jaar geleden ook de boeken neerleggen na een gelijkaardig vonnis van de Europese Commissie over illegale staatssteun. Desalniettemin kon Cyprus Airways tot 2003 meestal een positief bedrijfsresultaat in de boeken schrijven. Daarna begonnen de financiën echter zwaar te lijden onder het veranderende klimaat in de Europese luchtvaart.
Door de toetreding van Cyprus tot de Europese Unie, kreeg de maatschappij ook nog eens zware klappen in haar duty-free business en een poging om een nieuwe luchtvaartmaatschappij op te starten in Griekenland (Hellas Jet) liep ook faliekant af. In 2006 werd dochter Eurocypria (een chartermaatschappij) in het kader van een herstructurering verkocht en werd de duty-free afdeling stopgezet.
In 2007 keurde de Europese Commissie een zogenaamd aid package goed, waarna de maatschappij een eerste kapitaalsinjectie van de overheid ontving. De EU-regels laten immers toe dat een luchtvaartmaatschappij eens elke tien jaar steun mag krijgen van haar overheid. Het ging toen om een bedrag van 95 miljoen euro. In 2012 schoof Cyprus echter nog eens 73 miljoen euro richting CY, waarop de Europese Commissie een onderzoek instelde.
Het is die laatste staatssteun die de Europese Commissie nu illegaal acht en die Cyprus Airways moet terugbetalen. Volgens marketing manager Andreas Kakkuras, werden de vluchten rond 18.40 uur stopgezet. Hij kon niet onmiddellijk zeggen hoeveel passagiers getroffen werden, maar er wordt de hele nacht door gewerkt om vliegtuigen op kosten van de overheid te charteren om alsnog zoveel mogelijk passagiers op hun bestemming te krijgen.
Ook andere luchtvaartmaatschappijen, Ryanair op kop, hebben de gestrande passagiers al zogenaamde rescue fares aangeboden. Dat deed de maatschappij ook drie jaar geleden bij de ondergang van Malev. Ryanair was trouwens al even in de running om Cyprus Airways over te nemen en bracht een tijdje geleden – samen met nog andere kandidaten – een bod uit op de luchtvaartmaatschappij die voor 93,67 procent in handen is van de overheid.