Flightlevel De massale media-aandacht voor het COVID-19-virus en de resulterende paniek zullen volgens voorzichtige verwachtingen zware gevolgen hebben voor de wereldwijde luchtvaartindustrie. Nu de paniek ook in Europa aanwakkert, zal de economische impact voor de Europese luchtvaartmaatschappijen groter zijn dan oorspronkelijk gedacht.
Nu het Covid-19-virus zich langzaamaan lijkt te verspreiden op het Europese continent worden de financiële gevolgen voor de Europese luchtvaartmaatschappijen groter. Zo goed als alle maatschappijen annuleren vluchten, houden een wervingsstop of willen personeel op economische werkloosheid of onbetaalde vakantie plaatsen. De vraag is nu hoe groot de (financiële) gevolgen zijn door de uitbraak van het COVID-19-virus?
Het laatste IATA-rapport van ongeveer anderhalve week geleden ging uit van een wereldwijd omzetverlies voor luchtvaartmaatschappijen van 29,3 miljard dollar. De Aziatische maatschappijen zouden met 27,8 miljard dollar het grootste deel van die schade voor rekening nemen. Verder werd er uitgegaan van een passagiersverlies binnen de Asian-Pacific regio van 13 procent voor heel 2020.
Maar dat die cijfers achterhaalt zijn en de financiële gevolgen groter zullen zijn, is nu al duidelijk. IATA ging er met deze cijfers van uit dat de gevolgen van de virusuitbraak zich zouden blijven concentreren in China. Nu het virus ook in opmars is in Europa, zal de wereldwijde schade groter zijn.
Alle Europese luchtvaartmaatschappijen hadden hun vluchten naar China al voor enkele weken opgeschort en moesten daarom al langeafstandstoestellen aan de grond houden of capaciteit verhogen naar niet-getroffen markten. Met China als tweede grootste luchtvaartmarkt woog de stopzetting van de vluchten al op de financiële vooruitzichten voor de maatschappijen die naar China vliegen. Door de uitbraken in Italië en andere Europese landen schrappen de maatschappijen nu ook in hun thuismarkten vluchten. Een aanzienlijk deel van de Europese luchtvaartmaatschappijen schrapt momenteel al een deel van de vluchten naar Italië, terwijl anderen ook al naar andere landen vluchten schrappen omdat ook daar de gevolgen merkbaar worden.
De Lufthansa Group deelde eind vorige week mee de komende weken tot 25 procent van alle korte- en middellangeafstandsvluchten te schrappen naargelang hoe het virus zich in Europa verspreidt. Ook wordt het aantal langeafstandstoestellen van Lufthansa, SWISS en Austrian dat aan de grond staat verhoogt van 13 naar 23.
Momenteel zien we bij verschillende maatschappijen capaciteitsreducties binnen Europa. Brussels Airlines schrapt momenteel enkel nog maar vluchten naar de Italiaanse bestemmingen. Vanaf vandaag tot en met 14 maart vermindert ze de capaciteit met ongeveer 30 procent. De gevolgen zijn echter groter dan enkel de Italiaanse markt. De maatschappij ziet een daling van het aantal boekingen op het ganse netwerk en onderzoekt momenteel mogelijkheden om de gevolgen te beperken zoals bijvoorbeeld door het invoeren van economische werkloosheid.
De andere Europese luchtvaartreus Air France-KLM schatte recent nog het omzetverlies voor 2020 op zo’n 150 tot 200 miljoen euro. De derde grote luchtvaartgroep, IAG met British Airways en Iberia, onthoudt zich momenteel met het verspreiden van cijfers of het bekendmaken van maatregelen.
Door de capaciteitsreducties kampen de Europese luchtvaartmaatschappijen met een overschot aan personeel. Daarom heeft een groot deel onder hen alle aanwervingen stop gezet en wordt bij sommigen de startdata van nieuwe personeelsleden die moest beginnen voor onbepaalde tijd uitgesteld of geannuleerd. Andere maatregelen die de maatschappijen onderzoeken is onder andere de mogelijkheid om het personeel onbetaald verlof te laten nemen.
Buitenlandse piloten die voor Chinese maatschappijen vliegen werden al massaal op onbetaalde vakantie gezet en zitten dus zonder werk. De Chinese markt, die voor buitenlandse piloten financieel zeer aantrekkelijk was, is momenteel door het COVID-19-virus en de B737 MAX-problematiek volledig opgedroogd.
Het Israëlische El Al heeft alleszins al bekend gemaakt haar personeelsbestand te willen verminderen. Concreet is de maatschappij op zoek naar mogelijkheden om het met 1.000 personeelsleden minder te doen. De maatschappij heeft haar vluchten naar Italië, Thailand, China en Hong Kong stilgelegd en de lancering van haar nieuwe route naar Tokio uitgesteld.
Dat maatschappijen in Europa vluchten schrappen komt door de vraag die sterk is teruggeschroefd, al zijn daar nog geen gepubliceerde cijfers voor. Vooral het business-segment dat voor maatschappijen van groot belang is, zou sterk gedaald zijn. Vele bedrijven verbieden momenteel zakenreizen naar getroffen gebieden waardoor maatschappijen het momenteel zonder de belangrijke business-passagiers moet stellen. Anderen zoals Nestlé en L’Oréal, samen goed voor 438.000 personeelsleden, verbieden momenteel alle reizen voor werkgerelateerde doeleinden. In Europa worden verschillende beurzen, conferenties of evenementen momenteel uitgesteld of geschrapt.
Ook heffen steeds meer landen, uit schrik voor een verdere verspreiding, inreis-verboden die gericht zijn op specifieke nationaliteiten. Zo zijn Italianen of mensen uit enkele Aziatische landen zoals China, Zuid-Korea of Japan in sommige landen momenteel al niet meer welkom. Als dat op een grotere schaal gebeurt heeft dat ook nog meer gevolgen voor het toerisme dan nu. Dat musea of bezienswaardigheden in Europa beginnen te sluiten, heeft ook een invloed op het Europese ‘binnenlandse’ toerisme.
Een lichtpunt is dat wanneer de paniek rond het virus afneemt, het virus wordt ingedijkt of deze lente en zomer verdwijnt, de vraag terug zal aanwakkeren. Toch is er dan de bedenking of alle bedrijven die voordien gebruikt maakten van het vliegtuig voor vergaderingen dat terug zullen doen of de manier om een vergadering via conference call te doen misschien niet zo slecht vinden en hun travel policy daarom verstrengen?
Dat 2020 een slecht jaar wordt voor de Europese en wereldwijde luchtvaart is al duidelijk. De vraag is nu hoe groot de crisis in de sector wordt. Bij de SARS-epidemie in 2003 verloren Aziatische luchtvaartmaatschappijen volgens IATA naar schatting 6 miljard dollar aan gemiste omzet en de Amerikaanse maatschappijen 1 miljard. Die cijfers verzinken in het niets bij de actuelere verwachtingen. De Chinese markt is nu 7 maal groter dan in 2003 en het aantal vluchten dat nu wereldwijd wordt geschrapt is ongezien in de geschiedenis. De financiële gevolgen voor de Europese maatschappijen door de dagenlange sluiting van het Europese luchtruim in 2010, geschat op zo’n 1,7 miljard dollar (wereldwijd), zullen wellicht klein bier lijken ten opzichte van de huidige crisis die zich lijkt te ontvouwen.
Bronnen: Fitch, IATA en redactie.