BRUpilot Het is vrijdagavond 27 oktober 2023 en in Brussel staat de A319 klaar die de allerlaatste vlucht naar Stockholm Bromma zal vliegen. De allerlaatste keer dat er naar de populaire en gunstig gelegen Stockholmse stadsluchthaven zal worden gevlogen. Brussels Airlines was in 2018 de eerste maatschappij die de nodige toestemmingen had verkregen en procedures had geïmplementeerd om met een Airbus op de kleine luchthaven te landen.
Met 1.668 meter lengte is de enige landingsbaan van Bromma best kort te noemen voor een Airbus. De luchthaven wordt vooral voor binnenlandse vluchten gebruikt maar er zijn ook enkele routes naar Scandinavische steden. Toch was de lengte van de landingsbaan niet het enige obstakel om de Airbus-operaties van start te krijgen. Ook de regelgeving omtrent de strenge geluidsnormen die de luchthaven hanteert, moest worden bekeken en aangepakt. Uiteindelijk kreeg de maatschappij toestemming om A319’s in te zetten met een maximaal startgewicht van 64 ton. Nog specifieker gaat het om A319-111’s, waarbij de motoren technisch en structureel niet verschillen van de andere A319-112’s in de vloot, maar wel softwarematig anders zijn ingesteld waardoor er andere maximale startgewichten van toepassing zijn en er dus ook verschillen zijn in het maximale geluidsniveau.
Het weer in Bromma voor de laatste vlucht is niet fantastisch maar er zullen volgens de voorspellingen geen problemen vormen om te landen. Hoewel de A319 normaal met 38 knopen zijwind kan landen, is onze limiet om te landen in Bromma door de kortere baan verlaagd naar 25 knopen. Hoewel er vanavond best wel wat zijwind staat (10-15 knopen) verwachten we geen probleem. Dankzij de licht positieve temperatuur kunnen we ook uitsluiten dat, desondanks dat er neerslag wordt verwacht, we niet met slechte baancondities gaan zitten. Door de korte lengte van de landingsbaan mogen we enkel landen op een droge of natte baan, maar wel op voorwaarde dat de neerslag niet meer dan 4mm bedraagt. Zoniet is landen verboden en moet er worden uitgeweken.
De nabijgelegen luchthaven Stockholm Arlanda wordt al jaren gebruikt als alternatieve luchthaven. Telkens wanneer er vanwege weersomstandigheden niet geland kan worden, is Arlanda de eerste keuze. Ook indien er door onvoorziene omstandigheden vertraging ontstaat en de vlucht na het zeer strikte sluitingsuur van de luchthaven zou landen, wordt er uitgeweken naar Arlanda. In geval van de laatste vlucht van de dag wordt het toestel dan normaliter de volgende ochtend overgevlogen naar Bromma om daar de vertrekkende passagiers op te halen. Tenminste indien de weersomstandigheden opnieuw gunstig zijn.
We zitten voor de laatste vlucht goed vol, bijna alle zetels zijn verkocht. Omdat de brandstof in Bromma een pak duurder is dan in Brussel, wordt er meestal zoveel mogelijk brandstof meegepakt om daar ook de terugvlucht mee uit te kunnen voeren. Vanavond gaat het helaas niet want we zijn op enkele honderden kilo’s van ons maximaal startgewicht in Brussel verwijderd en de volledige brandstof meenemen voor onze terugvlucht de volgende dag gaat dus niet.
We zijn op tijd klaar en kunnen voor de laatste keer op tijd vertrekken. Daardoor verwachten we ruim een half uur voor de sluitingstijd van de luchthaven aan te komen. Voor we onze top of descend bereiken, bekijken we het laatste weer en berekenen we onze landing performance. We vullen daarin ons verwacht landingsgewicht en de actuele weersomstandigheden in. Op basis daarvan kunnen we dan onze afstand berekenen die we nodig zullen hebben om tot stilstand te komen. Een A319 beschikt over twee automatische remstanden waaraan telkens een bepaalde deceleratiesnelheid is gekoppeld. Voor het gros van de vluchten volstaat het om autobrake LOW te selecteren (of wordt er manueel geremd en wordt er geen autobrake gebruikt), maar voor Bromma is dat onvoldoende. De berekening geeft ons enkel genoeg baanoverschot wanneer we de stand MEDIUM gebruiken of wanneer we ervoor kiezen om zelf maximaal manueel te remmen.
De seatbelts gaan aan en de cabine wordt klaargemaakt voor de landing. Omwille van de nabijgelegen luchthaven van Arlanda worden er zeer zelden shortcuts gegeven en moeten we een vooraf geplande aankomstroute volgen waaraan snelheids- en hoogterestricties zijn gekoppeld. Zo komen we niet in de weg te zitten voor de aanvlieg- en vertrekroutes van Arlanda.
Zoals typisch is voor een stadsluchthaven of voor luchthavens wiens aanvliegroute boven dichtbevolkte gebieden ligt, is de aanvlieghoek voor Bromma steiler dan de standaard daalhoek van 3 graden. In Bromma is een daalhoek van 3.5 graden vereist. Daardoor kan het vliegtuig langer hoog blijven vliegen en heeft het ook minder vermogen nodig tijdens de finale daling en ligt de geluidsoverlast ook lager. We intercepteren de daalhoek met de helft van de flaps al uitgeklapt en onze wielen buiten. De wielen geven ons extra weerstand om te kunnen blijven vertragen en om zeker niet te versnellen als gevolg van de grotere daalhoek. De landing mag enkel door de kapitein worden uitgevoerd en er is weinig marge m.b.t. waar er op de baan geland kan worden. De landingsbaan van Bromma heeft behalve de grote witte touchdownzone ook nog een markering met twee dubbele lijnen en een markering met 2 enkele lijnen. Bij een landing tussen de touchdownzone en de dubbele lijnen kan er standaard worden afgeremd, maar bij een landing tussen de dubbele lijnen en de enkele lijnen moet er maximaal met de motoren worden geremd (en dus ook meer lawaai) en ook maximaal met de voeten.. Elke landing die na de enkele lijnen zou gebeuren moet worden afgebroken en moet er een nieuwe poging worden gemaakt.
De landing verloopt vlekkeloos en we komen enkele minuten vroeger dan voorzien op onze parkeerplaats aan. Na een kort verblijf volgt morgen de allerlaatste vlucht vanuit Bromma met hetzelfde toestel.
Het is een mooie ochtend met een aangename herfstzon wanneer we ons klaarmaken voor de laatste vlucht richting Brussel. Ook nu zit het toestel weer goed vol met een niet onbeduidend aantal passagiers die voor de gelegenheid speciaal deze betekenisvolle vlucht hebben geboekt. In de Stockholm-regio kent menig inwoner het belang van deze route. Het is de enige route vanuit de stadsluchthaven richting het zuiden en de rest van Europa. Bromma heeft met uitzondering van Finnair en BRA bijna geen andere maatschappijen die actief zijn op de luchthaven. Men ziet ons hier dan ook niet graag vertrekken. Na enkele fotomomenten gaan we aan boord en programmeren we het toestel voor de terugvlucht.
Omdat de heenvlucht door de kapitein is uitgevoerd mag de terugvlucht zowel bij het opstijgen als bij het landen door de first officer gedaan worden. Voor het opstijgen plannen we natuurlijk om de volledige baanlengte te gebruiken en zelfs dan zullen we een vrij groot motorvermogen nodig hebben en een hogere flapsetting dan meestal wordt gebruikt. We tanken nog een klein beetje bij zodat we met de hoeveelheid brandstof die we al vanuit Brussel mee hadden, vlot naar onze bestemming geraken.
We starten de motoren en bij het uittaxiën naar de baan passeren we verschillende auto’s van het luchthavenpersoneel dat afscheid komt nemen, inclusief brandweer. Eenmaal op de baan krijgen we van de toren voor de laatste keer onze takeoff clearance: ‘BEL 1 X-Ray Lima thank you for these past 15 or 20 years, it was a pleasure having you and we hope to see you again, and now for the last time cleared for takeoff runway 30’.
Ik zet de thrust levers 2 klikken naar voren, wacht op de acceleratie van de motoren naar 50 procent, en laat de remmen los. Omdat de approach naar Arlanda vlak boven onze vertrekroute ligt, stoppen we de klim al op 3.000 voet en wachten we om in stapjes telkens verder te klimmen naar onze kruishoogte.
Niet veel later na het bereiken van onze kruishoogte contacteren we Kopenhagen gevolgd door Maastricht en Amsterdam. We landen op baan 25L en niet veel later staan we aan de gate. Dat was het dan. Na 19 jaar zit de laatste Bromma-vlucht voor Brussels Airlines erop. Op 5 december 2004 startte de maatschappij haar vluchten naar Bromma, al was het niet de eerste keer voor een Belgische maatschappij. Voorloper Sabena vloog sinds de jaren 40 vanuit Brussel naar Stockholm Bromma, toen het de enige luchthaven was in de Zweedse hoofdstad, maar verhuisde later ook naar Arlanda toen Bromma in de jaren 80 en 90 enkel nog gebruikt werd voor private- of trainingsvluchten. Nu is er meer dan waarschijnlijk een definitief einde gekomen aan de Bromma-vluchten van Brussels Airlines. De dag na de laatste vlucht begon de maatschappij met vliegen op Arlanda.